Als je uit vroegere geschiedenislessen op 57-jarige leeftijd nog hebt onthouden dat de streek die je gaat bezoeken grenst aan de streek waar in de middeleeuwen barbaarse toestanden hebben plaatsgevonden, dan probeer je daar toch dat net iets meer over te weten om alles in een juist kader te plaatsen. Met de ouderdom komt ook de “wijsheid”, maar wat ik reeds lang weet is dat alles wat je wordt voorgehouden aan humane kennis in het onderwijs (godsdienst, geschiedenis, …) altijd gekleurd is door meningen, stellingen, geloof …. en het systeem moedigt je niet aan om teveel vragen te stellen, want dat keert zich uiteindelijk tegen jou.
Zo ook de geschiedenis van de katharen. Destijds “letterlijk” verbrand als “ketters”. Ketter is zo'n geladen woord. Want uiteindelijk is het een oordeel ! Als “ketter” zijn het gevolg is van de subjectieve ervaring dat het instituut Kerk de enige en alomvattende waarheid heeft met betrekking tot de rooms katholieke religieuze ervaring, dan waren de katharen wis en zeker ketters, zoals ook de protestanten, calvinisten, dit later ook gingen worden en waartegen de Spaanse Inquisitie heftig te keer is gegaan.
Stel nu eens dat de geloofservaring en beleving van de katharen nu echt teruggaat op het leven zoals Christus het ons heeft voorgehouden.
Stel bovendien dat je ook aanneemt dat Christus echt heeft bestaan en de zoon van God is.
Dan zijn (waren is beter uitgedrukt) de katharen de “ware” Kerk van de gelovigen, en de “Kerk” de ketters van het geloof, die om machtswellust en bezit, de geloofsleer hebben aangepast met de paus als vertegenwoordiger van God op aarde, God de opperste leenheer en de paus als zijn aards vertegenwoordiger, en de keizers en koningen als vazallen van die God en dienaar van de Pausen voor het wereldlijk gezag. Sedert Constantinus, keizer van Rome het Christendom als enige godsdienst in het Romeinse Rijk stelde, deed hij dit zeker niet uit een persoonlijk religieuze overtuiging maar om macht. In de eeuwen die volgden en verschillende concilies later (o.a. Nicea) werd de rooms katholieke leer in vorm gegoten en wat nu de evangelies zijn, geselecteerd (waarom is het evangelie van Mattheus, Marcus, Lucas en Johannes “Evangelie” en deze van Thomas, Judas, Maria Magdalena niet). Om rijkdom en macht te behouden, afwijkende meningen binnen de Kerk te lijf te gaan, andere godsdiensten te vernietigen, de “entente cordiale” tussen Kerk en Staat kon maar beter met zwaard en vuur te lijf worden gegaan. En nu het boek !
Her en der in Zuid-Frankrijk vind je nog de ruïnes van oude kastelen. Ze staan er als littekens in het landschap, herinnerend aan oude pijn. Als je probeert je voor te stellen hoe indrukwekkend die kastelen geweest moeten zijn, stap je terug in de bloeitijd van de middeleeuwse hoofse cultuur. Voor alle duidelijkheid, geen enkel van deze kastelen werd door katharen gebouwd. Zij werden bewoond door edelen die katharen onder hun bescherming namen of het toch op een correcte manier met elkaar konden stellen.
Veel bewoners van Zuid-Frankrijk hadden toen hun eigen versie van het christendom. We kennen ze nu als de katharen. De katharen waren gnostici. Ze wezen het gezag van de Kerk van Rome over hun geloof en hun leven principieel af. In 1209 ontketende paus Innocentius III een kruistocht tegen de katharen. Een eeuw later, in 1328, werd de laatste ons bekende kathaar verbrand, ene Bélibaste.
Op de vraag wie deze katharen waren, wat ze geloofden, waarom ze vervolgd werden, geeft dit boek een helder en verstaanbaar antwoord. Behalve de leer van de katharen behandelt dit boek ook de plaats van het katharisme in de geschiedenis van het christendom, en in de cultuur van het toenmalige Occitanië, nu Zuid-Frankrijk. De auteur, Bram Moerland, beschrijft ook de bloedige en ongemeen wrede strijd tegen de katharen. Hij laat zien hoe de kruistocht tegen de katharen een voortzetting was van een oude vete tussen de Kerk van Rome en de gnostiek uit de eerste eeuwen van het christendom. Hij maakt duidelijk waarom de val van Montségur, de laatst overgebleven burcht van de katharen, een keerpunt was in de geschiedenis van het westen.
Oppervlakkig gezien lijkt het alsof de Kerk van Rome de kruistocht tegen de katharen won. Maar door de onmenselijke wreedheid die Rome daarbij inzette, verspeelde zij haar morele gezag in de ogen van veel tijdgenoten van deze kruistocht, met verstrekkende gevolgen. De Kerk van Rome heeft sedertdien een uiterst negatief beeld van de katharen geschetst. Op grond van zorgvuldig historisch onderzoek weet de auteur deze bewust kwaadaardige voorstelling te corrigeren. Dit boek onderscheidt zich door het respect voor de historische werkelijkheid. De grote verdienste van de schrijver is dat hij de geschiedenis, de leer en de betekenis van de katharen zonder overdrijving, helder en inzichtelijk voor de lezer neerzet.
Het eerste hoofdstuk van dit boek vindt men hier. U kunt het daar lezen en downloaden op uw eigen computer. Meer informatie over de katharen vind men op de website http://www.katharen.be/ en op http://www.brammoerland.com/
Auteur : Bram Moerland
Oorspronkelijke titel : Katharen en de val van Montségur
Eerste uitgave : 2003
Reacties
Een reactie posten