Morgen ... 2 februari

In onze contreien is het morgen het feest van Lichtmis. Het is de traditionele afsluiter van de kerstperiode, want de opdracht van Jezus in de tempel wordt herdacht. In onze streken (Brabant in het bijzonder en België in het algemeen) eet men pannenkoeken op Maria Lichtmis. Daarom wordt dit feest ook wel ‘Onze-Lieve-Vrouw-schudt-de-pan’ genoemd. Wanneer je met Maria Lichtmis pannenkoeken at, werd je rijk, zei men vroeger. De gewoonte om pannenkoeken te bakken komt voort uit het gebruik om nieuwe boerenknechten, die gewoonlijk begonnen te werken op Maria Lichtmis, koeken te eten te geven tegen de heimwee. Je merkt dus nu reeds dat deze datum een kenteringsdatum is, een afsluiten van de winter, een zich klaarmaken voor de volgende landbouwperiode.

In de Verenigde Staten van Amerika is deze dag GROUNDHOG DAY, de dag waarop voornamelijk de inwoners van de noordelijke staten (in Florida, Texas en Californie hebben ze deze behoefte niet) de natuur afspeuren op tekenen van de komende lente. Als een of andere marmot op die dag even uit zijn winterslaap ontwaakt, zijn neus aan de oppervlakte steekt, door gebrek aan een schriele zon zijn schaduw niet ziet en dan na een mistroostige beoordeling van de situatie terug in een tweede winterslaap stapt, dan weten de inwoners dat zij hun sneeuwschoppen nog niet moeten opbergen en dat zij hun zomer outfit best nog wat in de kast laten liggen.

Het is een bijgeloof van verschillende volkeren dat de lente kan voorspeld worden aan de duur van de winterslaap van dieren. 2 Februari is de dag halverwege de winterzonnewende (21/12) en de voorjaardag-en-nacht-evening (21/03). In de Verenigde Staten, die als bij wijze van spreken bevolkt wordt door oudere volkeren, werden deze geplogenheden (gebruiken en tradities) bij de emigratie mee ingevoerd. Hun nieuwe vaderland week zelf maar al te sterk af van hun land van herkomst en na verloop van tijd wijzigden dan bijgevolg ook de gebruiken en tradities of werden ze aangepast aan nieuwe randvoorwaarden.

Het gebruik zou door Duitsers in de jaren 1700 zijn geïmporteerd naar de streken van Pennsyvnlvania. In Duitsland observeerde men de marmot (marmota marmota), maar dit dier is niet inheems in de USA en daarom werd de groundhog geadopteerd (een amerikaans type marmot met latijnse benaming marmota monax).

De overtuiging dat de komst van voorjaar kon worden voorspeld door de "groundhog" en zijn schaduw, bleef een eenvoudige bijgeloof gedeeld door velen tot op 2 februari 1886 de uitgever van de Punxsutawney Spirit in de gelijkaardige stad in Pennsylvania stelde dat de stad de locatie is en zou zijn van de officiële Groundhog Day voorspelling en dit voor gans de natie. Qua marketing zeker goed gezien. De promotieinspanningen van de krant beperken zich echter tot de mededeling of op 2 februari iets werd waargenomen door de vereniging die zich hiermee inliet. Het is zoals stellen dat Brussel de hoofdstad is van de chocolade en er dan niets mee doen. Alles kreeg een "nationale dimensie" toen in 1966 een radiostation die op nationale schaal ging uitzenden.

Een tweede stimulans en de "internationale erkenning" kwam er in de negentiger jaren toen de film "Groundhog Day" in roulatie kwam. Groundhog Day is een Amerikaanse filmkomedie uit 1993 van regisseur Harold Ramis. De film gaat over een chagrijnige weerman van een lokaal nieuwsstation (Bill Murray) die met zijn regisseur (Andie MacDowell) en klankman (Chris Elliot) met veel tegenzin in Punxsatawney een reportage moet maken en daar vervolgens elke morgen op diezelfde dag opnieuw wakker wordt. En meer verklap ik er niet over! Wie de film wenst te zien kijkt best uit naar zijn TV zenders (meestal zal er wel een zender zijn die dit in de ether gooit op 2 februari). En anders eens kijken in de videotheek ! Hier heb je alvast een trailer.

Alles is nu uitgegroeid tot een feestdag waarbij de Amerikanen zelfs kaartjes uitwisselen om elkaar een gelukkige groundhog day te wensen en zullen er gelet op hun mercantiele neigingen ook verschillende gadgets worden uitgewisseld.

And for our American readers ....

Leo