Enkel voor dit beeld van Gian Lorenzo Bernini (1598-1680) zou ik naar Rome gaan. Iedereen heeft wel zo'n beeldhouwwerk welk hij graag op zijn kast zou hebben of in zijn living staan. Sommigen zullen kiezen voor de David, Mozes of de Pietà (Michelangelo), anderen voor werk van Rodin of Meunier, enkelingen houden het bij Begga D'Haese. Ik dus niet. Proserpina is de Romeinse Persephone.
Ik kan er uren naar kijken, de gaafheid van de sculptuur, de kleur van het marmer, de vingerafdrukken van de ontvoerder in de dijen van het ontvoerde meisje (ja, meisje, eerder een jonge dame naar de vormen te oordelen), de radeloosheid in de blik van Proserpina. Maak van een volgend bezoek aan Rome zeker eens het voornemen om Proserpina met een bezoek te vereren in de Galleria Borghese, waar nog veel anders schoons staat. En niet vergeten om je tickets op voorhand online te bestellen of je komt er niet in !
Persephone (Grieks: Περσεφονεια, Persefoneia) is in de Griekse mythologie de godin van het dodenrijk, de dochter van Demeter, godin van de landbouw en het graan, en de oppergod Zeus. De Romeinse varianten van Demeter en Zeus zijn Ceres en Jupiter.
Ceres hield geweldig veel van haar dochter en waakte over haar als een moederkloek. Maar toch werd Proserpina ontvoerd door Pluto, de Romeinse variant van Hades, de god van de onderwereld en heerser over de doden, toen ze in het veld bloemen plukte. Met paard en strijdwagen klom hij op uit een kloof in de schoot van de aarde en trok haar op zijn wagen. Proserpina schreeuwde moord en brand en riep luid om hulp, maar het komt er natuurlijk van als je alleen bloempjes plukt in de wei dat niemand je geroep hoort. Ze verdween met Pluto de duisternis.
Ceres was ontroostbaar en begon wanhopig en tevergeefs de aarde af te zwerven om haar dochter te vinden. De oude Sol (Grieks : ἥλιος of Helios), de zonnegod die alles had gezien kreeg medelijden en vertelde haar dat zij ontvoerd werd en in de onderwereld verbleef bij Pluto die haar tot vrouw had genomen. Ceres was volkomen machteloos en in haar treurnis over het verlies bracht ze een dorre winter op aarde en veel mensen leden hongersnood.
Toen het al te erg werd gebood Jupiter zijn broer Pluto om Proserpina aan haar moeder terug te geven. Pluto stemde toe, maar Proserpina had die dag 6 granaatappelpitten gegeten. Voor elke pit die ze gegeten had moest Proserpina een maand naar hem terugkeren om de liefde te bedrijven. En zo gebeurde het dat zij elk jaar in de lente en een deel van de zomer, het groei- en bloeiseizoen, bij haar moeder was en daarna weer terugging naar de onderwereld, naar Pluto. Met Proserpina kwam dus elk jaar de lente op aarde, en in de Griekse mythologie sprak men van de Anodos van Persephone (Anodos is zoveel als de opstanding of verrijzenis uit de grond, de zee en hier dus … de onderwereld). De mythe van Demeter, Hades en Persephone kan zo gezien worden als de Griekse verklaring van het ontstaan en voortduren van de seizoenen. Dit en nog veel meer vindt men terug in de Eleusinische mysteriën!
In deze mysteriëndienst werd Persephone vereerd onder de bijnaam Korè (Κορη betekent 'meisje') samen met Demeter. Beide godinnen vormden een soort twee-eenheid waarbij Demeter de bebouwde aarde was, en Korè, het graan dat in de aarde valt, sterft en nieuw leven voortbrengt. De oorsprong van de Eleusinische mysteriën ligt geheel in het duister maar wordt toegeschreven aan de godin Demeter zelf. Die zou ze hebben ingesteld toen zij haar dochter Persephone zocht. Toen Demeter te Eleusis (het huidige Elefsina, een voorstad van Athene in het noordwesten) was aangekomen, werd ze in het huis van Keleos gastvrij ontvangen. Ze werd de opvoedster van de jonge Triptolemos. Zijzelf zou de wijze van verering, die bij de Eleusinische mysteriën gebruikelijk was, hebben voorgeschreven. De roof van Persephone, het zoeken naar haar moeder, haar terugkeer tot het licht maakten dan ook de grondslag van alle hier gevierde plechtigheden uit. Evenals de roof van Persephone het wegsterven van de plantengroei in de winter, en haar hereniging met haar moeder het weer ontluiken van de natuur in de lente aanduidt, zo waren de Eleusinische feesten tweeërlei, de in de lente gevierde kleine, en de in de herfst gevierde grote mysteriën.
Reacties
Een reactie posten