De man die glimlachte

Auteur: Henning Mankell
Oorpronkelijke titel: Mannen som log
Eerste uitgave: 1994

Op weg naar huis in het zuiden van Zweden weet de 69-jarige advocaat Gustaf Torstensson ternauwernood te stoppen voor een man die midden op de weg vastgebonden zit op een stoel. Als Torstensson uit zijn auto stapt, krijgt hij een dodelijke slag op het achterhoofd.

Op datzelfde moment loopt inspecteur Kurt Wallander over een Deens strand. Hij is moe en depressief, en overweegt zijn ontslag in te dienen na de dramatische gebeurtenissen in "De witte leeuwin". Op het eenzame strand van het Deense Skagen poogt hij weer greep te krijgen op zijn persoonlijke leven en beroep. Na een geheimzinnig bezoek van de zoon van de verongelukte advokaat keert hij naar Ystad terug, klaar voor zijn vervroegd pensioen.

Maar het ongeval van Torstensson, gevolgd door de moord op diens zoon en collega Sten, met wie Wallander bevriend is, doet hem van gedachten veranderen. En wat zijn laatste werkdag moest worden, wordt een nieuwe start als rechercheur. Al snel belandt hij in een wespennest van fraude en illegale handel in menselijke organen. Zijn tegenstander is een zakenman zonder scrupules.

In dit deel van de Wallander-reeks laat de succesvolle Zweedse schrijver de lezer op overtuigende wijze kennis maken met de mededogenloze wereld van internationale verwevenheid van zakenleven, fraude en moord. Heeft de eeuwig glimlachende heerser over een wereldwijd zakenimperium en het goed bewaakte kasteel Farnholm Alfred Harderberg iets te maken met de dood van de advocaten en de explosie van Wallanders auto? Zit hij achter de illegale handel met organen? Achter afmattend opsporingswerk en een adembenemende ontknoping komen indringend ethische en morele overwegingen t.a.v. een toenemend gebrutaliseerde maatschappij naar boven drijven.

Het duurt voor het verhaal begint te lopen, zowat 100 pagina's. Je moet tegen lange conversaties tussen de personages kunnen. Als je daar abstractie van maakt zit het verhaal wel goed en is het realiteitsgehalte vrij hoog, een ogenschijnlijk stom ongeluk is geënsceneerd en is een moord, die wellicht meestal niet opgelost zou raken wegens gebrek aan geld en tijdsmiddelen. De betrokkenheid en voornamelijk de verbetenheid van de hoofdfiguur die ook zijn team kan motiveren om bovenmenselijke inspanningen te leveren, doet dit verhaal een andere wending nemen. Naast het verhaal heb je de achtergrond van de ecomomisch politieke toestand in Zweden, de grenzen van de bevoegdheid van de Zweedse politie, allerlei wetten en regels over het bankwezen maar ook over de zwaarte van sommige misdaden en bepaalde maatschappelijke thema’s in tijden van normvervaging.

De flap van het boek is evenwel “slecht”, eerder dan het aanzet het boek te lezen, verklapt het de plot van het verhaal, de dader en alles wat een thriller lezer interesseert om samen met de auteur naar de oplossing te zoeken.

Leo