Labrys

Auteur : Jo Claes

Uitgeverij : Houtekiet in 1989.

Het best is om eerst de verklaring te geven van de titel. Een labrys is een ceremonieel symbool in de vorm van een dubbele bijl. In het klassieke Grieks bekend als pelekys. Zulke dubbele bijlen of bijltjes zijn gevonden als votiefgeschenkjes. 

Alhoewel het object op een bijl lijkt doet het daar toch wat te onhandig en gevaarlijk voor. Mogelijk zijn het (foutieve) interpretaties van een gestileerde vlinder uit vroegere tijden. Dat was namelijk het symbool van regeneratie in 4 verschijningsvormen (ei, rups, pop en vlinder); symbool van eeuwig leven. Er is ook een optiek dat de mens nu in één vorm voorkomt, daarna in een andere. Het zou een oersymbool zijn dat teruggaat tot de Moedergodincultus.

Waarschijnlijk is het woord labyrint afgeleid van de labrys en dit is het echt thema van deze roman. Het centrum van een labyrint laat zich zelden ontdekken via de kortste weg, als lezer moet je dus meedraaien met de bochten en bogen van het verhaal en enkel op die manier ontdek je de kern. Wie bereid is mee te draaien met die wendingen, en geloof mij, dit is niet altijd eenvoudig, vindt de weg naar binnen en zo ook de weg naar buiten.

Philip Merbau, een historicus, kijkt terug op zijn leven. Op het eind van zijn universitaire opleiding, krijgt hij de kans om te promoveren en te doctoreren, maar op dit voorstel van de faculteit is hij niet ingegaan. Zes jaar later krijgt hij echter spijt van deze beslissing en komt hij op het idee om de tijd terug te draaien, vooralsnog opnieuw naar de universiteit te gaan en de doctoraatsthesis toch te maken.

Zijn herinneringen betreffen voornamelijk mislukte relaties met twee vrouwen die hij niet aan zich heeft kunnen binden. Hij is eenzaam en heeft spijt van zijn gemiste kansen, maar beseft tegelijk dat die kansen er niet echt zijn geweest.

Deze paradox is het belangrijkste thema van de roman: de hoofdpersoon wil constant de tijd terugdraaien. Hij ervaart het leven als een labyrint.

Het is dus geen echt groot verhaal, maar toch interessant. Mij sprak voornamelijk de thematiek aan van de benadering van de geschiedenis op zich. Wat maakt geschiedenis, welke causale verbanden zijn er om wat is te verklaren. Telkens weer probeer ik geschiedenis ook te bekijken vanuit het oog van de verliezers, vermits zij door de overwinnaars, niet altijd respectvol, niet altijd waarheidsgetrouw, wordt geschreven. De dimensie die in dit werk er bijkomt, en dat vind ik juist het interessante, is het “toeval”. Wat zou de geschiedenis geworden zijn als enkele factoren als “toeval” hadden tussengekomen in de loop van de geschiedenis?  Stel dat Napoleon Bonaparte had gewonnen in Waterloo?  Of dat de zeventien Provinciën der Nederlanden hadden blijven bestaan?

Leo.